DZIECI – DOROŚLI

Antynomię dzieci—dorośli konstytutywną dla pro­gramowych dzieł pedagogicznych w twórczości literackiej zastę­puje przeciwstawienie samotne dziecko—rzeczywistość społecz­na. W ten sposób problem rozważany przez pedagogikę jako zagadnienie ogólnej teorii wychowania tu uzyskuje wymiar in­dywidualny i znamię literackości.Kim zatem jest bohater literackich utworów Korczaka? Prze­de wszystkim — to dziecko wrażliwe, o nadzwyczaj subtelnej strukturze psychicznej. Ta cecha osobowości niejednokrotnie staje się przyczyną bolesnych zgrzytów w zetknięciu z rzeczy­wistością zewnętrzną. „Źle człowiekowi, który zbyt mocno czu­je” — wyznaje bohater Kiedy znów będę mały — „Najgorzej się dzieje dziecku wrażliwemu. Niewinne a cierpi […] Wrażliwy boi się, żyje w ciągłym strachu. Jak zając”. Wrażliwość Kor­czakowskich bohaterów stanowi przeciwieństwo egotyzmu. Wy­raża się w stałej gotowości współczucia z tymi wszystkimi, któ­rzy cierpią — skrzywdzonymi ludźmi, bezdomnymi zwierzętami, a nawet bohaterami szkolnych czytanek. „Bo my, dzieci, wiele mamy cierpień, że kogoś żal, że komuś źle się dzieje”. Są sa­motnikami z wyboru.