CZYNNOŚĆ UMYSŁU
Ta ogromna i wciąż narastająca konwencjonalność, a więc sztuczność w porządku i hierarchizo- waniu świata, wynika z umysłowego poznawania rzeczywistości przez dorosłych, którzy poszukują...
DOŚWIADCZENIA I EMOCJE
Dziecko charakteryzuje ogólna nieznajomość życia i tradycji literackiej. Posługuje się ono w dużej mierze instynktem i intuicją, zmierzając w swoim poznaniu do tego „co...
DZIECI – DOROŚLI
Antynomię dzieci—dorośli konstytutywną dla programowych dzieł pedagogicznych w twórczości literackiej zastępuje przeciwstawienie samotne dziecko—rzeczywistość społeczna. W ten sposób problem rozważany przez pedagogikę jako zagadnienie...
HISTORIA MACIUSIA
Dlatego właśnie dylogia o królu Maciusiu zajmuje w dorobku literackim Korczaka pozycję centralną — stanowi swego rodzaju moralitet — przeniesioną w obszar wielkiej, ponadczasowej...
POCZĄTEK I KONIEC
Formuły początku i końca mieszczą tekst, który dorośli starają się odebrać w nie uszkodzonym kształcie. Stąd bierze się proceder opisu i analizy oraz kontekstowej...
RYS OSOBOWOŚCI
Źle czują się w rozwrzeszczanej gromadzie szkolnej, przeszkadzają im koledzy zbyt natrętni i niedelikatni. Wykazują przy tym znamienną dyskrecję w ujawnianiu własnych uczuć. „Teraz...
SKUPIENIE UWAGI DZIECKA
Skupienie uwagi dziecka dotyczy dowolnie wybranej postaci, nie zawsze najważniejszej w konstrukcji dzieła, lub ciekawego dla niego wątku czy pojedynczego zdarzenia albo opisu przedmiotu....
UCZESTNIK ZDARZEŃ
Dziecko staje się „uczestnikiem” opisywanych zdarzeń realizując w ten sposób przekonanie, że człowiek jest ośrodkiem i celem świata, bo świat przedstawiony „dostosowuje się” do...
W NAJDOSKONALSZEJ FORMIE
„Często Maciuś nie myślał o niczym, tylko mu się zdawało, że coś dobrego się dzieje, że te mogiłki, żywe kanarki na drzewie, skrzypce, samotna...
NARODZINY NOWEJ POSTAWY WOBEC DZIECKA
Dla odkrycia dziecka i dzieciństwa, jakie dokonało się w romantycznej literaturze, przełomowe znaczenie miała teoria Rousseau i Schillera, która była pogłosem przemian i propozycji,...
Gałęzie prawa
Prawo państwowe (konstytucyjne) — obejmuje zespół norm prawnych dotyczących zasad ustroju politycznego i społeczno—gospodarczego państwa. Normy prawa państwowego regulują podstawowe prawa i obowiązki obywatelskie,...
Akty normatywne organów władzy ustawodawczej
W hierarchii aktów prawnych kolejne miejsce po konstytucji zajmuje ustawa. Przepisy zawarte w ustawach muszą być zgodne z konstytucją natomiast wszystkie pozostałe akty normatywne...
Akty normatywne organów władzy wykonawczej
Akty normatywne organów władzy wykonawczej mogą być wydawane przez Prezydenta RP, Radę Ministrów, Prezesa Rady Ministrów, poszczególnych ministrów i kierowników urzędów centralnych.
Rozporządzenia z mocą...
Droga ustawodawcza
Proces uchwalania ustawy obejmuje kilka etapów. Pierwszym z nich jest wniesienie do Sejmu projektu ustawy, czyli inicjatywa ustawodawcza. Inicjatywa ustawodawcza przysługuje:
grupie co najmniej 15...
Kolizje norm prawnych
Możliwe jest wystąpienie sytuacji, w których określony stosunek prawny regulowany jest przez dwie lub więcej norm prawnych, zawartych w różnych aktach normatywnych. Sytuacja taka...
Pojęcie systemu prawa
Normy prawne nie mogą stanowić luźnego, nie powiązanego ze sobą zespołu norm — lecz muszą tworzyć pewien system. Na system, także system prawa, składają...
Prawo miejscowe
Przedstawicielem rządu w każdym województwie jest wojewoda, który na terenie województwa sprawuje władzę wykonawczą. Na podstawie upoważnienia zawartego w ustawie o terenowych organach rządowej...
Prawo powielaczowe
Rozporządzenie stoi w hierarchii aktów normatywnych niżej niż ustawa i rozporządzenie z mocą ustawy. Rozporządzenia są wydawane w celu wykonania ustaw, na podstawie zawartego...
Prawo zwyczajowe a prawo stanowione
Prawo może powstawać w procesie ustanowienia przez upoważnione do tego organy państwa (prawo stanowione), w procesie uznania powszechnie obowiązujących w społeczeństwie norm postępowania za...
Uchwalanie ustaw
Głosowanie nad projektem ustawy może się odbyć, gdy uczestniczący w nim posłowie stanowią kworum /łac. quorum/, czyli gdy stanowią oni co najmniej połowę liczby...
Umowy międzynarodowe
Zawierane są przez dwa lub więcej państw bądź organizacje międzynarodowe. Umowy te mogą mieć różne nazwy, np.: traktat, pakt, konwencja, układ, porozumienie, karta, konkordat....
Zapamiętaj!
Wspólnoty i spółdzielnie mieszkaniowe same mogą ustalać zasady postępowania mieszkańców. Nigdzie nie jest powie-dziane, w jakich godzinach nie wolno kosić trawnika zbyt głośną kosiarką,...
ARTYZM ADAPTACJI
Bardzo wyraziście odsłania się tu zdarzenie opcji „dorosłej” i rzeczywistości dziecięcej, przynoszące efekt w postaci dostosowanej do młodego adresata. Badania adaptacji w ścisłym związku...
ATRAKCYJNOŚĆ
„Atrakcyjność” nie jest tu może najlepszym terminem, sugeruje on bowiem uświadamiane podobanie się; stąd też należałoby raczej wyeksponować jego znaczenie etymologiczne — przyciąganie (a...
DRAMATYCZNA OBRONA
Właśnie! — dziecko, a nie dzieci. Korczak zbyt dobrze znał różne środowiska dziecięce, by łudzić się, że stanowią one uła- dzony, bezkolizyjnie funkcjonujący światek....
DRUGA SPRAWA
Druga sprawa dotyczy tak jaskrawego przecież niekiedy dziecięcego punktu widzenia przyjmowanego w literaturze dziecięcej. Przy powierzchownym oglądzie tego typu utworów mogłoby się wydawać, że...
GŁÓWNE CZYNNIKI
Jednym z głównych czynników wspćłkonstytuujących świadomość literacką jest krytyka Wiąże się to z jej usytuowaniem w instytucjonalnym porządku życia literackiego, z ambiwałentnością roli krytyka...
KIEROWANIE KRYTYKI LITERACKIEJ
W imię postulowanej rewizji stosunku krytyki do książek dla dzieci i młodzieży wystąpili: K. Beylin, S. Beylinówna, M. Dąbrowska, S. Furmanik, W. Husarski, J....
KRYTYKA LITERACKA
Po drugie, uproszczenie to nie musi być skorelowane z płytkością przeżycia, które utwór ze sobą niesie. Uproszczenie schematu, uproszczenie ujęcia może być tak samo...
NAJCZĘSTSZY SPOSÓB
Najwyrazistszym, ale też i najprostszym sposobem oswajania, jest wprowadzenie różnego typu informacji kontekstujących rzeczywistość przedstawianą, stanowiących bądź to rodzaj komentarza narracyjnego, interpretującego świat kreowany...
NAJPROSTSZY PRZYPADEK
Tego typu utwory, jeżeli są w ogóle czytane po okresie swej aktualności, jeżeli są jeszcze rozumiane, stają się rodzajem anegdotycznego przekazu o dziwnościach świata...
NIEUCHRONNE PYTANIA
Nieuchronnie pojawią się w tym miejscu pytania, dlaczego w takiej sytuacji nie podlegają dezaktualizacji wszystkie utwory, dlaczego niektóre z nich są żywe stale, inne...
ODDZIAŁYWANIE KRYTYKI
Rozumie się przez to analizę krytycznoliterackich wypowiedzi dotyczących literatury dla młodych odbiorców pod kątem ich zasobu i zasięgu oraz ich społecznego funkcjonowania. Na tej...
PRAWOMOCNOŚĆ KRYTYKI
Rozterki dotyczące prawomocności krytyki przedmiotowo zorientowanej na literaturę dla dzieci i młodzieży nurtowały i nurtują wszystkich, którzy się ową dziedziną zajmują. W dwudziestoleciu międzywojennym...
PRZEADRESOWANIA
Najczęściej towarzyszy takiemu przeadresowaniu z jednej strony „wypadnięcie” z „dorosłego” użycia czytelniczego (wskazujące na zmiany w „dorosłej” rzeczywistości odbiorczej oraz. ukształtowanie się nowych relacji...
RZECZYWISTOŚĆ DZIECIĘCA
Z dezaktualizacją utworu dla dzieci mamy do czynienia wtedy, gdy jego kształt, gdy zespół zawartych w nim proporcji ujęcia świata, gdy jego problematyka tracą...
SPECYFICZNE UWARUNKOWANIA
Owe specyficzne uwarunkowania literatury dziecięcej i zadania stawiane przez nią jej twórcy, a rozwiązywane przez niego czy to intuicyjnie, czy w efekcie intelektualnego rozpoznania,...
SPECYFIKA LITERATURY
Nie przekonywające wydają się także tendencje do wiązania literatury dziecięcej i młodzieżowej wyłącznie z niskimi obiegami społecznymi czy traktowanie faktu przejścia tekstu do obiegu...
ŚWIAT DOROSŁYCH I DZIECI
Gdyby świat dorosłych i świat dzieci spróbować przedstawić na kołach Eulera, ilustrowałyby one stosunek krzyżowania się koła wielkiego „dorosłego” i małego, dziecięcego; wspólne miejsce...
SZCZEGÓLNE ZNACZENIE
Szczególne znaczenie mają wystąpienia krytyczne w czasopismach i prasie codziennej. Krytyka literacka żyje bowiem i oddziałuje przede wszystkim tą drogą. Toteż ukazanie krytyki literatury...
UPROSZCZENIE WIZJI ŚWIATA
Wśród innych zabiegów wymienić można wprowadzenie narratora dziecięcego, „przekładającego” niejako „dorosłość” na doświadczenie dzieci; nie musi to być narrator w pełni w tym zakresie...
W PRZYPADKU ODBIORCY
W przypadku odbiorcy dziecięcego odrębność psychologiczna jest względnie niezależna od jego statusu kulturowego i społecznego i musi być wzięta pod uwagę jako podstawowy czynnik...
W ŚWIADOMOŚCI LITERACKIEJ
Jerzy Cieślikowski zaproponował dla literatury dla dzieci i młodzieży określenie: „literatura czwarta”,zastrzegając się, że nie ma ono charakteru kwalifikującego, tym bardziej zaś — pejoratywnego”...
WARTOŚĆ ŹRÓDŁOWA
Wartość źródłową mają według Kmity oceny krytycznoliterackie nie tylko jako tak zwane „świadectwa”, a więc nie wyłącznie ze względu na to co „komunikują ,...
WARTOŚCIOWANIE UTWORÓW
Krytyk może więc oceniać stopień zharmonizowania efektów pracy twórczej autora z oczekiwaniami i możliwościami percepcyjnymi małych i młodych odbiorców, gdy podejmie próbę rekonstrukcji właściwej...
WIEK MŁODEGO CZYTELNIKA
Badanie oswajania wymaga odpowiedzi na pytanie: „Dlaczego coś pojawiło się w utworze i w takim właśnie kształcie?”. W przypadku literatury dziecięcej odpowiedź musi brzmieć:...
WYKORZYSTANIE PODOBIEŃSTW
Oswojenia wykorzystują podobieństwa i różnice pomiędzy światem dorosłych i światem dzieci. Wskazanie różnic jest konieczne ze względu na możliwość niewłaściwych analogizacji, możliwość niewłaściwego dostosowywania...
Z PROSTEGO POWODU
Podkreślone tu zostało metodologiczne znaczenie adaptacji z tego prostego powodu, że po pierwsze istnieje układ odniesienia w postaci dzieła podstawowego, po drugie, że zdarzają...
ZAGADNIENIE OSWAJANIA
Nie ulega wątpliwości, że w gatunkach wyżej wskazanych konieczne są zabiegi oswajające genetycznie dwustopniowe czy dwu- aspektowane, z jednej strony „przekładające” tę odmienną rzeczywistość,...
ZASADNE PYTANIA
Zasadne stają się pytania o czynniki współtworzące literaturę dla dzieci i młodzieży, kształtujące wyobrażenia o niej w świadomości literackiej. Literatura, także dziecięco-młodzieżowa, nie może...
ZASIĘG ODDZIAŁYWANIA
Samych tylko czrsopism społeczno-kulturalnych ukazywało się w latach trzydziestych ponad sto, podczas gdy liczba tytułów wszystkich wydawnictw periodycznych osiągnęła w rekordowym 1937 roku —...
ZBLIŻONE KATEGORIE
Zbliżyliśmy się poprzez kategorię oswojenia do coraz częściej badanego zderzenia w literaturze dziecięcej dwu opcji, dwu światów: „dorosłego” i dziecięcego, zderzenia koniecznego dla zaistnienia...
ZMIANY W ODBIORZE
Oczywiście, niekoniecznie trzeba to wiązać ze zmianami w sytuacji odbioru, może być to bowiem błąd instytucji wydawniczych, programów szkolnych lub efektem braku autorskiego rozeznania,...
Awarie w bloku
,,Mam sąsiada, który ustawicznie zalewa nasze mieszkanie. Prowadzimy z nim wojnę, bo naszym zdaniem on powinien wyremontować rury w swoim mieszkaniu, on upiera się,...
Czy można wejść na działkę sąsiada?
,,Wkrótce będę budował dom. Nie wykluczam, że będę musiał w pewnym momencie mieć dojście do budowy od strony posesji sąsiada, która jest ogrodzona, ale...
Czyje są drzewa lub owoce?
,,Jak to jest z tymi drzewami i owocami – kto zbiera owoce z drzewa, jeśli gałęzie zwisają na sąsiednią działkę. Słowem – co jest...
Gdzie i co budować
Odległości między domami i innymi obiektami, jakie mogą znaleźć się na działce, zależą od tego, czy jest to zabudowa mieszkaniowa wielorodzinna, jednorodzinna czy zagrodowa....
Kłopoty z granicami działek
,,Upatrzyliśmy sobie piękną działkę, na której chcemy postawić dom naszych marzeń. Okazało się jednak, że są problemy z wyznaczeniem granic działki, bo jeden z...
Sąsiedzi i płoty
,,Mam problemy z sąsiadem, który straszliwie marudzi w sprawie płotu, którym chcę rozgrodzić nasze posesje. Czy są jakieś ustalenia prawne dotyczące płotów?”
Marian z Trzebnicy
Nie...
Właściciel odpowiada za psa
,,Byliśmy na spacerze w lesie. Na naszej drodze pojawiły się dwa psy, bez kagańców. Zatrzymaliśmy się – przyznam – wystraszeni, bo psy podbiegły do...
Zanim nastąpi spotkanie w sądzie
Należy zacząć od dzielnicowego, który powinien przeprowadzić z nimi stosowną rozmowę. Jeśli to nie pomoże, trzeba wezwać patrol, kiedy sąsiedzi „będą w akcji”. Można...
Życie po sąsiedzku
,,Kiedy tylko dopisuje pogoda, nasz sąsiad z całą rodziną wylęga na balkon i przez cały dzień urządzają, krótko mówiąc, balangi. Krzyki, śpiewy, a nawet...
Prawo materialne i formalne (procesowe)
Obok istniejącego podziału wszystkich norm prawnych na gałęzie prawa istnieje jeszcze inny podział, który pozwala na wyodrębnienie prawa materialnego i prawa formalnego /procesowego/. Prawo...
Rodzaje i hierarchia aktów normatywnych
W Polsce akty prawne można podzielić na dwie grupy:
akty normatywne — mają one charakter ogólny i abstrakcyjny i są źródłami prawa, np. ustawa, czy...
Jak się pozbyć uciążliwego sąsiada?
,,Mam sąsiada, który w bloku mieszkalnym uruchomił hodowlę psów. On podobno z tego żyje, ale nas ta hodowla wykańcza. Budynek objęty wspólnotą mieszkaniową ma...